Analyse "Du må ikke sove" av Arnulf Øverland (1937)

Tolkning og analyse av teksten "Du må ikke sove" av Arnulf Øvreland.
Sjanger
Analyse/tolkning
Språkform
Nynorsk
Lastet opp
2022.03.28
Tema

Derimot har Arnulf Øverlands «Du må ikkje sova» ein heilt anda setting, for det første er den lengre, men sjølv er Arnulf litt imot modernismen. Dermed er det lyriske eg på ein måte Øverland sjølv. Men diktet er veldig karakteristisk, det har to eg: det eine, det lyriske eg vi beskriv i diktet, har punkt i dei tre første og siste strofene, så dei er «råmer» opptaket rundt temaet Øverland. Denne første eg-personen blir litt paradoksal, kanskje ein må stå litt utanfor dere sjølv for å gå oppå vægt. Det vart sett at han til slutt "så" brandane i Europa. Han gjekk bokstaveleg talt oppå vægt av drømmen og forstod kva som føregjekk. Denne eg-personen er Øverlands mønster for korleis mottakeren av diktet ville reagert. Han ville bare vekka det norske folket og diktet oppmuntra til kamp. Eit anna eg, "Voice of Dreams", antakeleg ein pasifist som nekta å bli med i hæren, men som har jobba i motstandsbevegelsen - "Ain sa: Du bør gi livet ditt om nødvendig. Og no har vi gitt dei - forgjeves, i forgjeves!... Men den som ikkje vil døy i svermen må prøva åleine, i blokka til bøddelen!». Han var ein fordømd fange, verdiane hans gjekk ikkje tapt, men han tapte likevel. Fange åtvarar og fortel om stigande krigar og menneske som «vil sjå verda vår blir sett i brann». Nightmare from Reality har som mål å vekka alle dei som ikkje er klar over faren og alvoret i det som skjer fleire stader i Europa. Diktet blir avslutta med ei sterk åtvaring; ein lyrisk selvoppvåkning utan visjon om framtida til det moderne Europa.

 

Diktet består av 18 strofer. Som nemnt har den ein klar todeling. Seksjon 215, inneheld monologen og det lyriske eg-et til ein domfelt fange. Språket engasjerer, og ein ganske uhyggeleg rytme er med på å bringa diktet til oss og oppfordrar til krig. Strukturen til diktet er veldig regelmessig, men lengda på strofene varierer. Enderimet blir alltid brukt konsekvent, sjølv om det vekslar mellom ein annan eller neste linje. Gjentakinga av heile setningar, uttrykk og isolerte ord er forbløffande: «Du kan ikkje sova! Du kan ikkje sova" eller "ubrukeleg, forgjeves". Vi ser òg Øverland uttrykka med tegnsetting, utropteikn og spørsmål dominerande. Han må uttrykka utsegna si på ein klar og kjenslemessig tiltalande måte. Det er ingen tvil om at han kva dette Intertekstualiteten kjem tydeleg til uttrykk i diktet, ei mektig form for Øverland som faktisk føresåg diktatoren som skulle bli herskaren i andre verdskrigen: Eit stemningsfullt poetisk søkeminne med kontinuitet og regelmessighet. Bruken av uttrykksfulle bilde og sterk appell for å oppmuntra til kamp er typisk for hemmelege radiosendingar og tung sensur. Poesi og form ser ut til å sameina, og gir ei kjensle av "folkeleg opprør". Dermed tok Øverland denne forma år før utbrotet av andre verdskrigen. Han ville kjempa berre for å unngå tragedie, og våpenet han brukte var ordet.

 

Vi møter det lyriske egoet i første vers: «Eg vakna av ein merkeleg draum.» Dermed er egoet ei vortevekt, ikkje berre frå søvnen, men ved å gjenta han eit kvarter seinare Drømmen om å realisera Europas tilstand. , noko han ikkje hadde tatt på alvor før. Det lyriske eg-et er portrettet av alle dei i Tyskland og Europa som ikkje får signalet sitt innover. I den andre strofen tar drøymaren med seg eit lyrisk eg på ei reise i diktatur og nazismeideologi. Han gjentok samtalen og understreka at historia ikkje var ein draum. Dette er eit viktig poeng - historia er ekte, sjølv om den blir presentert i ein draum. Fangen hadde berre éi natt å leva, og han ville bruka den korte tida til å vekka folk som ikkje forstod kva som føregjekk. I dei neste tre strofene beskriv han fangane til alle fangane: «Vi ligg og ventar i dei kalde cellene, vi ligg i det svarte holet for å rotna!» Trass i ropa om hjelp lurte fangane på at ingen gjorde noko .

 

For å understreka seriøsitet bruker Øverland uttrykksfulle og stemningsfulle spørsmål. I seksjon 5, som manglar spelereglane for rettssaker og demokrati, understrekar han: «Ingen har lov til å sjå oss» og «Ingen kan tru kva som skjer her kvar dag!» Uansett, rettstrygginga er ikkje diktatorisk. Tyskland Få den beste omsorga. I kapitla som følgjer tar Øverland for seg barnsleg fremsyn: «Mennesket kan ikkje vera så vond...trur du det er noko spesielt med det å læra?» Substantivet bror er personleg og understrekar at menneske er i slekt  og derfor har eit felles ansvar. Desse versa har òg ein pessimistisk undertone, så det finst ekte vonde menneske! 

Teksten er sterkt prega av nyrealisme. Vi ser mange ulike former for etiske spørsmål som blir reiste av den enkelte i teksten. Dette er ein veldig klassisk neorealisme, eller etisk realisme som mange kallar det. Vidare ser vi i diktningen at det ofte blir brukt ulike former for sluttrim og ein rytme som ikkje varierer mykje, til dømes: Eg ristar av meg frosten.Eg kledde på meg. Utanfor var eit klima med skinnande stjerner. Ofte opptatt av verdiane Noreg og ein firedel av befolkninga bør bygga på.Utan å påpeika det direkte, er det noko som stadig gjentar seg i teksten, eit døme på dette er: «Du kjenner det audmjuka sviket med heltemot og med tru og ære veit du  at ein helt vil vera guten, du veit han skal risa." sabelen! og flagga! Dette kan tolkast dithen at Øverland ser lojalitet og nasjonalisme som kjerneverdiar som alle norske heltar bør ha.

Legg inn din tekst!

Vi setter veldig stor pris på om dere gir en tekst til denne siden, uansett sjanger eller språk. Alt fra større prosjekter til små tekster. Bare slik kan skolesiden bli bedre!

Last opp tekst